Onroerend erfgoed omvat zowel archeologisch erfgoed, als bouwkundig en landschappelijk erfgoed. Het statuut van het erfgoed bepaalt welke rechten en plichten je hebt als eigenaar, beheerder of lokaal bestuur, maar ook welke financiële ondersteuning je kan aanvragen voor onderhoud, restauratie of herbestemming van het erfgoed.

Geïnventariseerd onroerend erfgoed

Het inventariseren of in kaart brengen van erfgoed is een eerste stap in het naar waarde schatten en beheren ervan. Elk object wordt wetenschappelijk onderzocht en getoetst aan objectieve criteria. Voldoet een object, dan wordt het opgenomen in een wetenschappelijke inventaris en spreken we over geïnventariseerd erfgoed.

Wanneer het onroerend goed is opgenomen in een wetenschappelijke inventaris, dan betekent dat enkel dat het goed beschreven en gedocumenteerd is. Er zijn geen rechten of plichten aan verbonden: geïnventariseerd erfgoed heeft geen juridische gevolgen.

Vastgesteld onroerend erfgoed

De minister bevoegd voor onroerend erfgoed kan de wetenschappelijke inventarissen geheel of gedeeltelijk vaststellen. Zo’n vaststelling verloopt volgens een bepaalde procedure met een openbaar onderzoek zodat iedereen opmerkingen en bezwaren kan formuleren.

Is het onroerend goed opgenomen in een vastgestelde inventaris, dan gelden er enkele juridische gevolgen. Deze zijn minder uitgebreid dan bij een bescherming. Voor het behoud en beheer van vastgesteld erfgoed kan je bovendien onder bepaalde voorwaarden financiële ondersteuning krijgen van de Vlaamse overheid.

Beschermd onroerend erfgoed

De minister bevoegd voor onroerend erfgoed kan een goed beschermen als het omwille van de erfgoedwaarden van algemeen belang is. Er zijn vier mogelijke vormen van bescherming: een beschermd monument, een beschermd cultuurhistorisch landschap, een beschermd stads- of dorpsgezicht en een beschermde archeologische site. 

Binnen elk van deze statuten is het mogelijk om een overgangszone in te stellen. Zo’n zone ondersteunt de erfgoedwaarden van het beschermde goed. Een beschermingsprocedure verloopt volgens twee stappen: een voorlopige en een definitieve bescherming.

Is het onroerend goed beschermd, dan gelden er verschillende juridische gevolgen om het behoud ervan te garanderen. Bovendien kan je beroep doen op verschillende vormen van financiële ondersteuning.