Guuëks
Aj és gebourn in e vervaln èùzeken in de gebuûre va de kapélle van de Vastèèn.
Zèè peirn èèt ’n nuuët niê gekoest én ze moejer was dikke Manse, e slonzeg wèèf da mei ui-en ieënege zoun nuuët niê écht èèt ingezeitn.
Alle moeëneskèènn goenk klèène Mong ne kieë ne vuirnoên no ’t skoul, mo mieëstal moes ’n biêze stoêlzittingen môken of aa kasn én stoêln opskuûrn vui nen antikèèr.
As dânn zèn marsjandiêse kwamp opoeëln, moest Mongsken altèèd et vérke goeën voejern of ’t uuë goeën kieërn én garde voê as ’n te rap binne kwamp!
Da was toch iêvest ne kieë gebuid én as ’n binne kwamp, zôg ’n ze moêder in ui-e kombinézong op de zeitel liggen én a zôg nog zjust da stuksken antikèèr mei bluuëte biln ien d’ opkômer springen…
Eèt ’n dernô ’n gaffelink gekreigen, ménsjken! Ge koenjtj goeën pâzn dat ’n dernô altèèd ieëst oeën de dui bleif wachn tot as da geskiegel én geroefel binne gedoeën was.
De wèènege dôgen dat ’n op skoul was en â ’n doeë uk niê te veil sjâns! De mieëster dei niê anders dan op z’n kap zitn, oemdat ’n nog gieën vèèf wourn koest skrèève zonder faatn.
Mo wa wiljdje aske niê mieër okkozje étj!
As ’t va rèèkere was, dèèn trok ’n wél goê zèè plang. Moeë dèèn woeërn d’ ander joenges sjaloês én ze zôtn em èùt te môken van “oêrejoenk” én “bastoeëd”. Aj en wist niê goed wat da ze demei wonj zéggen, mo plezant en was da niê.
Mé veil slôgen én wèèneg eitn wier Mong toch ne gruuëte joeng. Aj â macht vui twieë én a was zu kwik as nen achtiengmonjer.
Vantèèd goenk ‘n sondôs ne kieë elpen ba Mariê en Zjef in de Fazant. As ze dèèn te veil wérk anj mei ’t volk in ’t stamenei, dèèn dei ’n aj ’t wérk op ’t land. Azuuë â de joeng toch ne kieë ne frang op zak.
Oêveil boutrammen mei ballekes èèt ‘n va Mariê niê gekreigen? Da ménsj â écht gemanjdj kompasse mei de sjoekelèèr!
Sondôssjôves bleif Mongsken uk al ne kieë ewat angen op de bolleboeën. Op ne skuuënn dag èè Tuûr Marisj em géksplikeid oê dat ’t spél inieën zôt én Mongske mocht meispeiln.
Ik uuër et Frans Vanderskuûrn nog altèèd zéggen: “ ‘k En ém nog nuuët zuuë ne joenge sjârel zu goed zieng boln!” En aj â gelèèk. ’t Was pesiês of Mong koest teige zèènn bol klappen. A krinsjeln em ouveral tusken én as alleman pâzn dat ’n goenk slap valn, dreit ’n em nog ne kieë rond én viêl ’n plat op ’t sték.
“Zjou!” riêp alleman verwonderd én Mong greimeln ne kieë va konténtemént. As ’n dernô binn in ’t stamenei zôt én ze vertéljn teige Mariê oê goed da Mong koest boln, dèè zôt de joeng stillekes ’n bétje ruuëd te wérn in ’n oeksken. Anjelék wier der ne kieë iêt goêd ouver em vertéljdj.
’t Was op ne vrâdagachternoên dat de sjampétter vui de dui stont mei nen brief. Mong moest no den troep. Ieëst ’n monjdj no Turnaat én dernô no Dosjland.
In ’t begin was ’n èègelék kontént van ne kieë wég te zèèn va ze moejer. Mo ’t duûrn gieën twieë wèèken of ze begoesn doeë mei em ’t zotteken t’ aagen.
“Nen blui moe gedupt wern” zanj ze. Ze skoure z’n oeër gieëlegâns klasj, trokken de snuûrn èùt z’n bottinn, goutn em tieng pinjtjn op mei nen tréfter én dénj em dernô nog e glas azèèn èùtdrinken. ’s Anderndôs wier ’n wakker mei e gezicht vol gebbel én de sérzjant stont doeë te roêpen gelék ne zot. Drâ dôgen èèt ’n in ’t kasjot gezeitn!
’t Goenk va koeëd no érger.
In Dosjland stôke z’n kompanjongs van alles èùt én aj kreig de skoeljdj: ze pikn de kommandant zèè képiê, streiken doeë zwétten blink oeën én stôken de skoênbessel onder Mong ze kopkusn. ’n Wèèk kasjot! Ze liêtn pille sèùker valn in den naftbak va ne zjip én ’s anderndôs zân z’ em dat ’n oeën de korporoeël moest vrôgen of da ’t e plezant ritteke geweist â. Venèèr ’n wèèk kasjot!
Doeë was doeë nog nen andere va Guuëk, moeë den dânn dei niêziêken vui em t’ elpen. Ter kontroeëre, as ze op konzjei kwampen, vertéljn aj in de stammeneis al wat da Mong ouverkomme was. Vanaf dèèn zâ alleman: “Mong Kasjot.” Et was dèèn uk mei volle goesten dat ’n tieng dôgen nô zén klas és afgezwoeëd. Et lèèven koest weir normoeël beginn, mei biêze vléchn, elpen ba Zjef én Mariê én sondôs goeën boln.
Op ne skuuëne zondagôved in den bômes as ’n van de Fazant kwamp, vont ’n ze moêder op den delper azuuë wuut as e lèèk. Da was niê moejlék, want ze was e lèèk. Z’ â in ui ann ’n lèège zjenèèvelkrèùk én op tôfel in de kômer stont nog ’n lèège flés van Triple Sec.
Mong és nog rap ba zénne gebuûr geluuëpen. Dâne kwamp ewa loeëter mei den doktour toê, moeë doeë was niksken nemieë oeën te doên, ze was morsduuëd.
Drâ doge loeëter és ze begrôven. De pastuuër dei e poeër skramoesjn ouver de kanadâ-e lichter én ne menuût dernô was de put al toê. De drâ man da meigekomme woeërn, goenken stillekes noeër èùs. Mong stont er bâ én wist niê goêd wat dat ’n moest pâzn.
Aj èèt alles wat dat oeën Mânse dei pâzn, verbrand. Aj és beginne vléchn gelék ne zot én aj onderiêl mei niêmantn nog koetnanse. Sjôves vui ’n doenkern mokn aj altèèd e wandelingsken op de Vastèèn. A wist niê goed woevui, moeë a stapn altèèd ne kieë binn in de kapélle. Aj moest va gieë pastuuër weitn, moeë ie in da skuuë gebaa, koest ’n al zén triestege gedachte wégzétn.
En boln da koest ’n uuk niê loeëtn. Aj bleif de kampiêjoên van de Fazantenbolders én Renei én Zjul wiere zén béste moeëtn. Demei bleif ’n reigelmoeëteg ne kieë angen in de Fazant. Surtoê as Mirjammeken én Lizétteken achter den tuuëg stontn. As ’n in de wèèk op zèènn allieënn oeën ’t biêze was, moest ’n dikkes oeën uile pâzn. “Ik goeën uile vrôgen vui me lief te wern” zâ ’n in zén èègen. Moeë aj wist niê goê wie kiêzn. En alle twieë vrôgen da zonj ze zeiker niê wiln!
Op ne kieë â ’n toch bepâsd da ’t Mirjammeken moest wern. En aj â em mei veil sunlichtzjieëp gewasken én trok mei e struuëken in de mond noeë d eFazant. Aj kwamp Renei teigen, moeë aj en zâ niê wat dat ’n va zin was. In de Fazant stont Lizetteken allieën achter den tuuëg.
“Awél, woeë és a zuster?” vroeg Mong langs zèènn nuis wég. Lizétteken kwamp ket baj em én zâ stillekes in zén uuër: “Ge zétj z’ iê veil ménjer goeën zien, z’ èè Zjul oeën ’n ôk gesleigen.”
“Oj watte, allei, da ’s goê nuûs” zâ Mong, pesiês of ’t koest em niê skiln.
“ ‘k Moên ne kieë pisn” zâ ’n teige Renei. Aj stapn bèùtn én liep al ’t vloeken in zén èègen in ’t doenker kasjken. Aj stampn va kolèère teigen de kastonjelèèrs. “Dèèn za ’t Lizétteke wern” riep ’n teigen de doenkerte.
Mei ne forse stap kwamp ‘n ’t stamenei venèèr binn. Naa stont Mariê achter de tapkroeën.
“Awél Mong, allieën op stap?”
“E… bâ nieë ‘k, e…Renei…” Mong wist niê wa dat ’n antwourn.
A loenkn rond én doeë zôt ne man of zés in ’t stamenei, moeë gieëne Renei te bespuirn.
“Eèt ’n da niê gezèèd? Aj és doeë zjuust mei ons Lizét vertrokken noeë de sinema in Niênof…”
De plafong viel op zénne kop, de vloer skeit in, et dondern in zèè kop. Aj koest em gieë léd boezjeirn.
“Ester iêt, Mong?” vroeg Mariê.
“Ooj nieë, ’t és niksken. Moeë ik pâs der zjust op, ik geluuëf da’k m’n dui niê vastgedoeën ém.”
Aj èè gebeddeld, gejankt én getarieëst. Tèùsgekommen èèt ’n zén skip gepakt én aj és beginne grôven in zèènn of tot sanderdôs smérges. Aj â ne put gemokt woeë da ge é gieël koezjieëkstuk koest in begrôven. Dèèn was ’t ouver. Aj dei gewuuën voesj, pesiês of doeë was nikske gebuid. De winjtjer da volgn rèègern de put vol én in ’n èùtkommen zôt de vèèver vol pèùtn.
Aj kocht em ne skuuënn eizel mei e krèùs op zèènn druggen. Naa â-en uk iêmantn vui teigen te klappen.
Mong wier génviteid én goenk noeë de traafieëst va Mirjammeken én Zjul én va Lizétteken én Renei. Aj kwamp alle zondôgen boln, moeë blèèven angen, da was ter niê mieë bâ.
De joeëre skouven verbâ én op ’n goej tieng monjdj tèèd stierven Mariê én Zjef. Lizét én Renei pakn de kommérse ouver én ’t was pesiês allemoeë gereigeld vui d’ ieëwegèèd.
Tot dânen bewuste zondag nô de bolling, da gieël ’t skeipekollézje bâ-ieën zôt in de Fazant. De skeipe va sport vuûrn ’t uuëg woud. “Renei, ge moetj mei mei â-en tèèd! Een bolleboeën dat és vui d’ Â Béljzjn! Petanke, man, dat és naa de moude. Ik ém mei al d’ ander skeipenn èùt ’n anvirong afgesprouken da men ouveral goeën petankeboeënn oeënlégge. In de Linjestroeët és ter al ieën. We môken in ’t Pajotteland ’n kompetiêse, zjust gelék in de Provans!”
Doeë woeërn derékt nen uuëp gatlékkers da begoesn in uiln ann te plasjn. Renei loenkn ne kieë noeë Lizét. Dei trok ui skaa-ers op én Renei zâ: “ ’t Es goed, teigen de zoumer giet ek stabelizei op de bolleboeën én dèèn richte men ons èège ploeg op, ‘the Pheasant-bouls’, wa pâsde?”
“Ik geif er nen toernei op” zâ de skeipenn. Alleman begoest te zjou-en va konténtemént. Doeë was ’n nuût tèèdpérk oeëngebrouken vui de Vastèèn!
Alleman kontént? Nieë, niê alleman. Mong wist niê wa dat ’n uuërn. Teis was nog érger as de skoulmieëster, den antikèèr, ze moejer én ’t lèèger bâ-ieën. Teis dei mieër zjieë as den ôved dat ’n Mirjammeken én Lizétteken verlourn â.
“Gèèle zétj allemoeë onnuuëzel oeën ’t wern!” riep Mong. “Azuuë ’n skuuën bolleboeën, azuuë e skuuë spél van baj ons. Gotj noeë Vrankrèèk vui mei dei èèzeren boln te smèètn! Mok liêver ouveral in ’t Pajotteland een bolleboeën, dèèn zuln aale kinjern ten ménjsjtje weitn da ze niê altèèd op ’n ander moête goeën vui iêt otténtik te vénjn!”
Renei dei em zwèègen: “Mong, éjje meskiên skrik da ge naa gieë kampiêjoên nemieë zotj zèèn? Aske nog wiljt boln gelék in ’n aa-en tèèd, mokt a dèèn zelf ’n bolleboeën!”
Mong kreig gieë woud nemieë gezèèd. Zén kèèl stôk toê. Aj droenk zèè guis lèèg, pakn zén moesj én dei vui den allerléste kieë de dui van de Fazant achter em toê.
Bèùte stont de moeën em mei e gruuët wut bakkes te beziên. ’t Was azuuë klèèr as ouverdag. Mong liêp z’n èùs verbâ. Gelék ne zatn liêp ‘n skédderwédder ouver de boeën. In ieëne kieë stont ’n vui de kapélle. Aj waggeln ’t portoljtjn binn, zétjn em op ze gat én sleig zèè kop teigen de muûr. Oê lank dat ’n doeë gezeitn èèt, wiê za ’t zéggen, moeë op ne gegeive momént stoeët ’n récht én ziêt ’n op de grond iêt liggen. ’n Boeksken, mei ne klot jèèr rond én ieëneste losangende bloeërn. Mong iêln et vui ’t troljenékken vui ewa bèèter te zien. “Don Kiesjot…” stont er op ’t verreste blad.
“Wat és ma dadde?” pâzn onze Mong. De moeën skein zuuë klèèr noeën binn dat ’n zonder moejte koest beginne leizn. Aj, dat in gieël ze lèèven gieën vèèf bloeëre geleizn â, begoest blad pér blad, uuëfstuk nô uuëfstuk te leizn. Vantèèd loenk ’n ne kieë oemuuëg noeë de krèùsliêvenieër én ’t was pesiês dat dânn van doeë bouve zâ dat ’n moest voesj doên. As ’n rond ’n uûr of zés oeën ’t léste blad gekomme was én de vougelkes mei e gieël orkést oeën ’t skèùfele woeërn, sleig ’n den boek toê.
“Don Kiesjot de la Mansja...Mong Kasjot va Manse... »
“Dat és e mirôkel ! » pâzn Mong, « ik ém iê vandennacht in de kapélle ‘n opdracht gekreigen.”
Nog nuuët was ’t zuuë klèèr geweist in zèène kop. Mong stouf noeë z’n èùzeken. Ne gronnegen dag èèt ’n getémmerd én gesluiterd: aj stôk ’n parâpinne op ne prinsjéssestôk, plékn nen boeljn kiêkereplèùmen op zèènn élm, brikoleidn e kérreken inieën da gevoeljdj wier mei ’n pios, ’n èèzertang én ’n kénne naft.
’t Was valôved verbâ as alles gerieëd stont: zèènn eizel mei ’n ruuë bérresprâ op zèènn druggen, ingespann in de kérre én Mong zelf, mei ne gekaroudn badantoek rond zèènn nék, zèène plèùmenélm op zénne kop én de prinsjéssestôk gelék ’n lans in d’ uuëgte.
As ’n oeën de kapélle passeirn én voejer noeë benein de Ruuëzenbroek insleig, dèèn was ’t pesiês of al de buuëmen stonten vui em te wèùven langs de boeën. De stèèrn woeërn gelék lampkes in den eimelsken tei-joeëter, woeë dat ’n aj den uuëfrol goenk in speiln. Gedéssedeid sloêg ’n de Linjestroeët in én zjust vuirn ’t voetjbalvéljdj steig Mong af va zèè kuininkléken eizel. Et viê skout èùt z’n uuëgen as ’n doeë de vajand zôg liggen: de petankeboeën va m’n kluuëtn én doeë-achter et kot mei al uile marsjandiês.
Mong pakn z’n pios én kapn gelék nen èùtgeloeëtn diêpe putn in de boeën. Aj â van ’n nacht macht vui tieng én nô ieëneste menuûtn was de platte boeën gieëlegâns verdistreweid. Mei z’n lans stôk ’n dernô de dui kapot, a smeit alle petankbaln in z’n kérre, gout ne goeje kloesj naft ouver ’t kot én stôk de sirk in brand. Aj kroup op zèènn eizel én reit triomfantelék al ouver Strâland noeë Uuëtingen. As ’n doeë ’t zelde gedoeën â mei de petankboeën oeën de nuû plosj, trok ’n voesj noeë alle paroches woeë da ze zuuën ’n monsterléke pist oeëngelèèd ân. Ouveral moest de boeën der oeën geluuëven, ouveral wiern de balle meigepakt én ouveral krojdjn de ruuën oeën. En Mong was fier dat ‘n ’t viê van de geréchtegèèd koest oeënsteiken.
As sméerges vruûg z’n eizelken mei veil moejte de Vastèèn kwamp opgerei-en, de kérre vol petankbaln én Mong zot va konténtemént op zèènn druggen, was ’t Pajotteland gezèùverd van de gruuëte zonde.
Mong kwamp mei gruuëte zjâr va zèènn eizel, mokn de riême los én trok de kérre vol èèzeren baln noeë zèè vèèver. Wat dat er voejer gebuid és, moeje oeën de buuëmen vrôgen. Eèt ’n em verstekt ouver zèènn badantoek, èèt ’n z’n kérre per maluir ouver em getrokken, ‘k en kan ’t niê zéggen, moeë terwèèlend dat ’n z’n vracht in zèè vèèver waa kappen, és ’n der zelf ingesjoekeld én kreig ’n alle baln bouvenop zèè kop.
De gebuûre zén op ’t lawèèt van den eizel afgekommen. Moeë ondertuusken was Mong al lank verdroenken.
Zuuë kwamp er ’n ienje oeën ’t lèèven van Mong Kasjot va Manse. ’t Was met ’n ieënn uuk gedoeën mei z’n zotte gedachtn. Of, was Mong nog zuuë zot nog niê én és ’t meskiên ba ons dat er ’n vèès mankeit?