Guuëks
Ien den aa-en tèèd, as Liêferiengen nog 'n stad was, kwamp op ne goeje mérged Sienjtje Pieëter bâ Sienjtj Ieziedôr én aj zâ zuuë:
-""Sienjtj Ieziedôr, 't moê gedoeën zèèn! De ménsjken doên niê as klôgen ouver 't weir : én 't és te kaad, én 't és te wérm, én 't és te druuëg, én 't és te nat, én 'n ieëne wielj zuus én 'n andere wielj zuuë, én 't és e gevrôg én e gezôg én e geklôg! 't Moê gedoeën zèèn!""
Sienjtj Ieziedôr was op zèènn tjieën gestampt én a zâ:
-""Woeëroem zégde gâ da teige mâ, Sienjtje Pieëter? Iek bén toch moeë de patruuën van de boêrn allieën én…""
-""Zjuust!"" zâ Sienjtje Pieëter, ""'t zén veral de boêrn da klôgen!""
-""Joeme, joeme, 't zén zjuust de boêrn"" zâ Sienjtj Ieziedôr én aj weirn em vui ze volk' ""'t zén zèèln da 't mieëst van 't weir avangen!""
-""Dat és gieën reiden vui altèèd oeën te klôgen"" zâ Sienjtje Pieëter .""Ander ménsjken zén vantèèd wél ne kieë kontént. Gelék as verlei-e joeër mei dâ langen ieëte zoumer. Dèèn émmen de braajers èùt 4 466 paroches nen bèèwég gedoeën èùt dankboeërèèd. En 't joeër tervuirn, mei dâ langen natte zoumer, dèèn émmen de parapluumarsjangs mèèn bieljdj loeëte vergoeljn ien 7 766 paroches. Moeë a boêrn, dei zôgen én réklameirn altèèd.""
-""En 't zén zjuust de boêrn"" kotjn Sienjtj Ieziedôr, ""dat de verstanjegste ménsjke van allemoeë zén.""
-"" 't Ka zèèn"", zâ Sienjtje Pieëter, "" moeë ze zou-en toch ne kieë goê moête verstoeën, da 'k toch iêvest mei me slécht weir moên blèèven!""
-""Skuurn 't ien de zieë"", zâ Sienjtj Ieziedôr.
-""Ien de zieë?"" vroeg Sienjtje Pieëter verwonderd. ""Doeë és 't al nat genoeg. En moêtn de zieëmann altèè nog 't woeëter op uile kop krèègen? 't Slécht weir moêt iêvest valn, uuk op 't land. Moeë as ek noeë de boêre moên lestern, dèèn zou 'k d' aprielske grieln moêtn afskaffen, zjuust 't plezantste diengen va gieël de kalénder, én de miêjèètske bèèzn ien nen druuëge zoumer léggen! Moeë dèèn zooje iêt uuërn! Pastuuërs verop! 'k Mag et zelfs nemieë loeëte snieëven mei Késmés. En op uile skieljerâ-en én poskoeëtn légge ze zelf snieë! 't Zén kiêkes! En valt er ewa snieë dèèn ziengen de kienjern: ""Zjuuëzeken skuur z'n bérreken èùt én lotj de plemkes vliêgen."" Moeë de gruuëte ménsjken klôgen: Wat e weir! En as 't rèègert, dèèn zégge ze: ""'t Es gieë weir! Ze zou-e stoeën loenken as 't ne kieë gieë weir was ! En krèège ze ewa zonne, dèèn zieëvere ze: 't Es pesiês Kongoweir!""
-"" 't Es woeë"", lachn Sienjtj Ieziedôr,"" 't zén kiêkes!""
-"" 't Zén ien 't gieël gieën kiêkes"", zâ Sienjtje Pieëter, ""want kiêkes dei weite wat da ze wieln. En de ménsjke vergeitn ieën diengen"" goenk Sienjtje Pieëter voesj én a stôk zèè vienger oemuuëg ""da me wèèln veil mieër te klôgen émmen ouver uiln as zèèln ouver ons!""
-""Sienjtje Pieëter"", vroêg Sienjtj Ieziedôr ien ieëne kieë as 'n zuuë 'n bétje gepâsd â ""wiel ek zelf ne kieë oeën de boêre goeën vrôgen wa da ze wieln?""
-""Sapriestiê, moeë dat és e goê gedacht!"" zâ Sienjtje Pieëter.
Zuuë gezèèd, zuuë gedoeën.
En Sienjtj Ieziedôr kwamp op de wèèreld én a liêt weitn oeën alle boêreparoches van 't Pajotteland, 't Hageland, 't Waasland en 't Meetjesland én zuuë voesj, da ze op dânn dag én dei uûr allemoeë bâ-ieën zou-e kommen op d' Â te Kester. ""Doeë és plosj genoeg"" zâ Sienjtj Ieziedôr.
En de boêr kwampen! Elke gieljdje kwamp mei ui èège vlag. En ze stapn ne gieëlen dag én ne gieëlen nacht, altèè moeë vuut, gelék as boêrn da kuunn.
En 't was skuuën oem zieng. Al dei duûzende boêrn van ouveral, al stappen, mei uilen blaa-e kiêl, uile moesj én uile stok. En ze stapn moeë dui mei den drapou op kop.
En bâ 't kriêke van den dag, stond Sienjtj Ieziedôr mei ne mèèter op én ne gaa-e mantel oeën, gelék nen bieskop, op de kop van d' Â én a wachn.
En mei z'n èèleg uuëgen, da nèèg vèè koeste zieng, zôg 'n al dei drapous én al dei ménsjken.
En mei z'n èèleg uuërn, da nèèg skérp koesten uuërn, uuërn aj al wa dat de boêrn onderieën te zéggen â-en. En 't was allemoeë ouver 't weir én ouver 'n uuëst én ouver de sezoênn !
-"" Ne skuuënn dag "" zâ 'n ieënn.
-"" 'k Em zjuust rèèger vandoeng"" zâ 'n andern.
-""Iek zég altèèd"" zâ nen dérden ""nen druuëge miêjèèt és gaad wèèd!""
-En ne vierden kotjn: ""Mei Sienjtj Antounes én Sienjtje Masjtjoeën komt 't étste van de wienjtjer oeën!"" (feestdag van Antonius en Sebastiaan: eind januari)
-En ne vèèvn vertéljn: ""Mèè vâder zâ altèèd: Alf miêjèèt moêtn de spénnewiêln van den djèèd. Alf apriel goeêt de joenkèèd op den driel. Alf mâ moêtn de koejen noeë de wâ.""
-En ne zésden kotjn: ""Me moêder zâ altèèd : 't Stjétje van de mâ és 't stjétje van de wienjtjer.""
-En ne zievende sprak: ""Sienjtje Mattèès brékt et èès.""
-Nen achsn vond: ""As mei Liechmés de zonne op de mésboek skanjtj, és 't 'n tieëken dat de wienjtjer verdwanjtj.""
-Nen neigenden zâ: ""Mâ koêl én nat, veil kourn ien 't vat.""
-Nen tienjdjen riêp: ""Natte miêjèèt én druuëgen apriel voeljtj de skuû noeë boerkes wiel.""
-Nen elvn antwourn: ""Sienjtj Andriês briengt de vriês. Sienjtj Eluuë briengt den duuë.""
-Nuumerou twelf manjn: ""Wuute Késmés, gruûne Posken. Gruûne Késmés, wuute Posken.""
En ze klapn allemoeë dui-ieën.
En almeinekieë zôge ze allemoeë tegelèèk Sienjtj Ieziedôr doeë stoeën, uile patruuën, én z' érkoesn em derékt. En ze zoengen drâ viêr stroufkes van uile liêken én 't kloenk van op d' Â ouver 't Pajotteland én nog voejer, zuuë gewéljeg nèèg dat de framasongs va gieël de wèèreld mei uile viengers ien uiln uuëre zôte van de skriek.
En dèèn dei Sienjtj Ieziedôr 'n tieëke mei z'n and da ze zou-e zwèègen. En dèèn zâ 'n: ""Vrienjn, komt ewa ketter, komt ien de ronde!""
En as alleman op z'n plosj stont, dei Sienjtj Ieziedôr ze sérmoen. En aj begoest te klappen: ""Bemiendje vrienjn, iek bén èùt 'n eimel gekommen tot bâ aaln oem iêt te vertéllen van belang. Iek bén blâ da ge mei zuuë veil gekomme zèèt én van alle kantn. De groesjtje koensjt van de ménsj én z'n kosjte beizegèèd és de landbaa. Iek ziên de skrèènwérkers uuk gèèrn, want Onzieër was uuk ne skrèènwérker. Moeë iek vuûl mieër vui de boêrn. De boêre zergen vui de ménsjken uilen bruuëd én uile mélk én uile vlieës én uile frèùt. Gèèle stotj ien de volle natuûr, onder den blaa-en eimel op 't véljdj, ien 't zonneken. Gieën smèèrege fabrieken, geen stienkloecht. Al wa da ge doetj, és skuuën: ploêgen, éggern, zoeën, wieën, moeën, pieken, desken, wann, moeëln, bakken… ""
En natuûrlek dat de boêre fiêr woeërn, da ze zuuë 'n plemkes op uiln oêd kreigen. Allei op uile moesj. Moeë dèèn goenk Sienjtj Ieziedôr voesj én de boêrn uuërn oeën z'n stém, dat 'n nog iêt anders te zéggen â. En a dei der niê veil doekskes rond!
- ""Bemienjdje broêders"", zâ Sienjtj Ieziedôr, ""ien den eimel iêbouve pâze ze dat er mei de boêrn iêt niê ien 'n ôk és. Vui et flakaf te zéggen: ge klôgt teveil ouver 't weir! En 't és zjuust: ouver twieë diengen zén de ménsjken nuuët nîe èùtgeklôgd: ouver 't goevérnemént én ouver 't fiermamént. Ouver 't goevérnemént ém ek iê nieksken te zéggen: iek moej mâ niê mei poletiêk én iek klap allieën ouver serjuize diengen. Woeëroem zérre gèèln toch zuuë raal of nuuët kontént mei 't weir da ge krèègt?
't Kan natuûrlek zèèn da 't ne kieë slécht weir és. Moeë és dat 'n reiden? As 't iê nuuët gieë slécht weir mag zèèn, wat èèje dèèn nog ien 'n eimel te verwachn?
En doeë komt doeë nog iêt bâ, dat aale geval nog érger mokt. Sienjtje Pieëter zèèt da ge zelf niê wétj wa weir da ge wieljtj. 'k Em et zelf ondervonn. D' ieën paroche vrôgt diede, d' ander paroche vrôgt dadde.
En Sienjtje Pieëter èèt da ne kieë gekontroleid. As ze ien de Polders leize vui druuëg weir, dèèn smeike ze ien de Kémpen achter woeëter. As nen boêr ien 't Meetjesland zonne vrôgt op ze gronsj, dèè vrôgt zèè gebuûr rèèger vui z'n rôpen. En ien 't Hageland vroeg nen boêr skuuë weir vui de kérmes én de boêriene vroêg rèèger vui den toemoeët. En ien 't Pajotteland zoeëdn nen boêr radéskes tuuske z'n saloeë. En aj leizn dat Onzieër de rèèger zou doên valn op de saloeë én tegelèèkertèèd zonne op de radéskes! Da kan niê zèèn, vrienjn, da kan niê zèèn! En naa zou Sienjtje Pieëter ne kieë zjuust wiele weitn wa da ge wieljtj én oê da ge 't wieljtj. En naa gooje zelf kiêzn. En zuuëduus, létj op én doetj wat da 'k aale goeën zéggen. En mokt aaln astabliêft da 't rap gedoeën és. Létj op!""
Sienjtj Ieziedôr stak z'n and oemuuëg én aj sprak lèùd én klèèr:
- ""Al wiê da druuëg weir wieljtj, gotj lienks stoeën!
Al wiê da nat weir wieljtj, gotj réchs stoeën!
Al wiê dat alfdruuëg weir wieljtj, gotj alflienks stoeën!
Al wiê dat alfnat weir wieljtj, gotj alfréchs stoeën!
Al wiê da druuëgnat weir wieljtj, gotj lienksréchs stoeën!
Al wiê da natdruuëg weir wieljtj, gotj réchslienks stoeën!
En wiê da gieë weir wieljtj, dâ mag noeër èùs goeën!
Verèùt!""
En ze goenke verèùt - én da was mâ doeë e sport!
En 't was e spéktôkel van belang: et ouver- en weirgeluuëp van duûzenden boêrn op zuuëk noeë uile plosj, mei uile gekluirde drapous ien de blienkende zonne. Moeë 't liêp ien de warre, want soemeste wieste pesiês niê wat da ze zou-e kiêzn. En dèèn woeën der da stontn te diepen tuusken alflienks én alfréchs. En ander da twèèfeln of da ze druuëgnat zou-e kiêzn of natdruuëg. En drâ uûre lank duûrn dat ouveréntweirgeluuëp én Sienjtj Ieziedôr stont al dânn tèèd te loenken én aj zâ nieksken én a loenkn moeë…
Ieën paroche boezjeirn niê. Dei bleif stoeën woeë da ze stont mei ui-en drapou. Moeë al d' ander paroches liêpen dui makandern.
En dei van 't Pajotteland stonte véchtesgerieëd mei dei van 't Meetjesland., oemda ze kotjn dat dei op uile plosj stontn. En dei van 't Hageland wiesn nemieë of da ze réchs of lienks stontn én ze goenken alflienks stoeën, want ze pâzn da ze alfréchs stontn. En dei van de Kempen zochn noeë lienksréchs én ze riêpen: ""We zèèn der!"" én ze bleive stoeën én ze stonte réchslienks.
Sienjtj Ieziedôr wier oeërdeg van al da gedroeë. En aj stôk venèèr z'n and op én a riêp:
-""Boêren, stoeët stiele woeë da ge stotj!""
En ze stonte stiele.
- ""Lestert naa ne kieë goêd"" zâ Sienjtj Ieziedôr. ""Gèèln étj naa uûre gedroeëd én gekieëd én aale kuis és nog niê gemokt. As ge 't zelf niê wétj wa vui weir da ge wieljtj, lotj dèèn Sienjtje Pieëter moeë doeng, dâne weit et béste. En ge muigt leize vui goê weir, moeë oem de liêfde Goesj, klôg nemieë ouver 't weir. En étj vertraajen ien Onze Liêven Ieër.
Iek ém ieën paroche gezieng da niê geboezjzeid èèt. Kan iêmante mâ zégge woeëvui?""
En ne mamber van 't kérkfabriek van dei paroche kwamp bâ Sienjtj Ieziedôr stoeën én a zâ:
- ""Eèlege patruuën, mèè gruuëtmoêder zâ altèèd:
Et weir van Onze Liêven Ieër
És altèèd nog et béste weir!
En al wat dat Onzieër beliêft,
És wat ons 't mieëst geriêft!""
- ""Sésa!"" riêp Sienjtj Ieziedôr. ""En zietj naa allemoeë op aaln kniênn, dèèn krèègde mèè zeigen. En gotj dèèn stielekes noeër èùs!""
En ze knieljn én ze kreigen de zeigen. En mei uiln drapou op kop stapten ze weir noeër èùs.
En Sientj Ieziedôr goenk venèèr noeë 'n eimel. En récht noeë Sienjtje Pieëter én aj vertéljn wat dat er gebuid was.
- ""Iek ém altèè gezèèd"", zâ Sienjtje Pieëter, ""ze weitn niê wa da ze wieln. En as de boêrn da niê weitn, zèèle zèèn de sluumste, oê zou-en d'ander et dèèn weitn?""
- ""En dei ieën paroche, woevui boezjeirn dei niê, Sienjtj Ieziedôr?""
- ""Awél"", zâ Sienjtj Ieziedôr ""iek vroêg et uiln én ze zâ-e mâ:
Et weir van Onzeliêvenieër
És altèè nog et béste weir!
En al wat dat Onzieër beliêft,
És wat ons 't mieëst geriêft!""
- ""E skuû rémken"", riêp Sienjtje Pieëter. ""En lotj dei paroche récht noeë 'n eimel kommen.""
- ""Récht noeë 'n eimel?""
- ""Récht noeë 'n eimel, mei den drapou en de pastuuër verop!""
En azuuë gebuirn et…