Eigenschappen
- Locatie: Brusselstraat, Edingsesteenweg, Sint-Pietersplein - Leerbeek
- Erfgoedobject: 306593
- Aanduidingsobject: 699
- Categorie: Erfgoedobjecten met juridische gevolgen, Beschermde dorpsgezichten,
- Vastgesteld: Nee
- Beschermd: Ja
- Status: Bewaard
- Typologie: dorpswoningen, gesloten hoeven, kerkhoven, parochiekerken, pastorieën, pastorietuinen, weilanden,
- Discipline: Bouwkundig
Informatie
Beschrijving
Het heuvelende Leerbeek in 'Klein Waals Brabant' is vandaag een deelgemeente van Gooik. Het dorpscentrum is uitgebouwd ter hoogte van de kruising van de aloude verbindingsweg Asse-Edingen, in oorsprong een Romeinse heirbaan, en de steenweg Halle-Ninove. Het bebouwingspatroon wordt gekenmerkt door een kleine concentratie van dorpswoningen rond de kerk vlakbij de steenweg Asse-Edingen en de Laarbeek met daarnaast verspreid over de gemeente diverse grote hoevecomplexen. De dorpskern zelf met nog enkele, weliswaar aangepaste, 18de-eeuwse dorpswoningen wordt gedomineerd door drie markante, eveneens 18de-eeuwse gebouwen: de Sint-Pieterskerk, de pastorie en een vierkantshoeve.
De Sint-Pieterskerk is ingeplant op een lichte verhoging te midden van een nog grotendeels ommuurd kerkhof, dat sinds 1997 niet langer als begraafplaats functioneert. Tot met de Franse Revolutie stond de Sint-Pieterskerk onder het patronaat van het kapittel van Nijvel dat als bouwheer optrad van de huidige in de periode 1769-1773 opgerichte kerk. De inventaris vermeldt J.B. Tholant als architect.
Vlak tegenover de kerk bevindt zich de vrijwel gelijktijdig en eveneens in opdracht van het Nijvelse kapittel opgetrokken pastorie (1768). In 1867 werd ze verbouwd door provinciaal architect Louis Spaak (1804-1893). De twee vrijstaande bijgebouwen voorgesteld op de Poppkaart (1860) zijn inmiddels verdwenen.
Schuin tegenover kerk en pastorie, vlak naast de Laarbeek bevindt zich een middelgrote vierkantshoeve die de hoek vormt van Sint-Pietersplein en Edingsesteenweg. Over ontstaan en betekenis is niets bekend, wat enigszins bevreemd gezien haar centrale ligging in het dorp, vlakbij de kerksite. Langs de oostzijde aansluitend op de dorpsbebouwing wordt de hoeve in zuidelijke richting omkaderd door een grote weide met fraaie meidoornhaag.
Bescherming
De bescherming als dorpsgezicht betreft de dorpskern van Leerbeek. De parochiekerk en kerkhofmuur, de pastorie en bijhorende tuinmuur en de vierkantshoeve op de hoek van het Sint-Pietersplein met de Edingsesteenweg zijn enkel als monument beschermd en niet als dorpsgezicht.
Waarden
De dorpskern van Leerbeek dient te worden beschermd als dorpsgezicht omwille van het algemeen belang gevormd door de:
Historische waarde
Kerkhof, pastorietuin en met meidoornhaag omzoomde weide vormen typologisch één geheel met de voorgestelde monumenten terwijl restanten van een overwegend 18de-eeuwse dorpsbebouwing een waardevolle bijdrage leveren tot perceptie en ervaring van de site.