Pootsteerters
De spotnaam die in haast alle volkskundige repertoria aan Bilzen wordt toegeschreven, luidt Pootsteerters . Wij vermoeden dat hier sprake is van een vernederlandsing van "Pautstaekers" . "Paut" zou (zeer) oud Bilzers zijn voor "wortel"; "staekers" betekent "stekers" in de betekenis van "ergens iets in of onder steken". De spotnaam zelf is uit het spraakgebruik verdwenen, maar het verhaal over de oorsprong ervan is bewaard gebleven. Het gebeurde in 1636. Terwijl Bilzen zwaar leed onder een typhusepidemie, deed prins-bisschop Ferdinand van Beieren een beroep op huurlingengeneraal Jan van Weert om met zijn Kroatische troepen de opstand van de Luikse ambachten te onderdrukken. Zoals toen gebruikelijk, werd oogluikend toegestaan dat de huurlingen hun soldij vergaarden door de steden en het platteland te plunderen. Op 26 maart 1636 overvielen zij Bilzen en staken de stad in brand. Volgens de aantekeningen van pastoor Thomas Nys konden de Kroaten "door onvoorzichtigheid" de stad zonder slag of stoot innemen ( 26 Martÿ 1636). Achteraf zou blijken dat op de avond van 25 maart de poortwachter constateerde dat de grendel van één van de stadspoorten ontbrak. Om de illusie te geven dat de poort gesloten was, had hij ze vast geklemd door er, bij wijze van wig, een wortel onder te steken. Die nacht kwam er een ronddolend, hongerig varken dat met de wortel wel raad wist. De Kroaten waren dan ook "aangenaam" verrast toen zij vaststelden dat de stadspoort op een kier stond waardoor zij ongehinderd naar binnen konden. Voor Bilzen had dit de bekende rampzalige gevolgen. Naar het schijnt werd het varken door de Justitie van Binnen-Bilzen officieel beschuldigd en veroordeeld tot ophanging met de strop.
Trottoirlopers
De "moderne" spotnaam voor de Bilzenaren is "trotwaarleepers" . Hiermee werd gealludeerd op de troittoirs die nog vóór 1900 in het centrum van Bilzen werden aangelegd en waarop de Bilzenaren trots waren en hiermee de inwoners van de omliggende dorpen de ogen uitstaken. Trotwaarleeper was dus eigenlijk synoniem voor "kaole Bilzen?r". En dat vinden de Bilzenaren vanzelfsprekend een acceptabele scheldnaam…